Als je de fora bijhoudt, ongeacht welk medium, zie je dat Rutte enerzijds als goed staatsman wordt neergezet, anderzijds als de grootste dictator die Nederland gekend heeft. Ik neem Rutte maar even, da’s heel direct en goed te volgen. Zullen we eens een sprong in het diepe wagen en er vanuit belevingspsychologie naar kijken?
We worden opgevoed in een gezin door, laten we het maar even simpel houden, een vader en een moeder. Deze brengen in jou, hoe je het ook wendt of keert, een aantal patronen bij. Bij iedereen (dus ook bij vooraanstaande mensen in politiek en bedrijfsleven) kunnen we het gedrag verklaren door de patronen van vroeger. Ouders brengen je, ongevraagd, principes bij wat ‘normaal’ is en daarmee ook wat niet normaal is. Je krijgt dus een soort onzichtbare bril mee, onzichtbaar want je weet als klein jongetje of meisje niet wat juist is, je hebt nog geen kaders. Met deze bril kijk je naar de wereld, en dat is bij iedereen anders. Er is dus niet een ‘waarheid’ of een ‘maatstaf’ wat de beste bril is, op welke wijze je moet kijken of welke sterkte en lenscorrectie je bril moet hebben. En dat is goed want dat geeft inzicht in anderen en leert je diverse brillen herkennen en begrijpen. Het maakt de wereld interessant en veelkleurig.
Echter, de laatste jaren ontstaan er meer tegenstellingen, niet omdat het aantal verschillende brillen is toegenomen maar omdat we geloven dat een bepaalde bril met een bepaalde maatstaf meer ‘waarheid’ zou bevatten dan de andere brillen. Dit is eenvoudig te zien op fora. Bij het Centrum voor Belevingspsychologie zijn we eens gaan turven. We namen willekeurige namen. En turfde de soort onderwerpen die deze persoon een like gaf of van commentaar voorzag. Na een paar weken konden we voorspellen met ruim 90% kans dat die persoon bepaalde meningen of verhalen per definitie zou liken. Nog sterker, zelfs waar die persoon géén like aan zou geven. We zien dus een verschraling van het aanbod van brillen. Voorbeeld: Dat proces is tussen Republikeinen en Democraten in Amerika al zo’n 80 jaar gaande en we zien dat er, bij beide partijen, maar een paar brillen zijn overgebleven. Hoe groter de groep hoe meer het individu zich gezien voelt. We willen de macht van de groep ervaren, in plaats van de rijkdom van de verschillen brillen.
Dit heeft vérstrekkende gevolgen. Immers, ouders die andere brillen niet accepteren, geven slechts een beperkt aantal brillen door aan hun kroost. De diversiteit verdwijnt en er blijven weinig ‘waarheden’ over.
De buitenwereld kan daar niets tegen doen. Hoe harder de buitenwereld commentaar geeft hoe steviger de bril op de neus wordt aangedrukt. Moeten we ons zorgen maken? Natuurlijk, op de korte termijn wel maar op de lange termijn is er hoop. We zien het aantal mensen sterk toenemen die geïnteresseerd zijn in het hoe en waarom van HUN EIGEN BRIL. Waarom is dit mijn ‘waarheid’ en heb ik geen andere ‘waarheid’.
En dat is waar het start.
Nieuwsgierig naar je eigen patronen, naar de drijfveren van je ouders waarvan je denkt dat ze van jou zijn. Je draagt immers hun bril! En dan veranderd je perspectief, ontstaat er inzicht in eigen handelen. Want in deze onvolmaakte wereld heb jij de kans benut om je eigen bril te kiezen. En die bril leidt niet tot polarisatie omdat jij als uniek mens kiest op basis van mens-zijn, niet op basis van ‘waarheid’. Dan is Rutte geen van beide kwalificaties, geen overdreven groot staatsman én geen dictator, maar een politicus die gebonden is aan, bijvoorbeeld, de regels van de democratie. Een gewone human Being dus. En dan verdwijnt de scherpte, de tegenstelling, de verschraling en de gelijkhebberij. Dan kunnen we weer aandacht geven aan datgene waarvoor we op deze wereld zijn. Liefhebben.